ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΡΕΜΜΥΔΑ

Καλησπέρα

Από αυτή την εβδομάδα, χωρίς να αλλάζει η ουσία της επικοινωνίας , αλλάζουμε τον τρόπο που θα λαμβάνετε τα ‘ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΡΕΜΜΥΔΑ’ . Έτσι από τώρα και πέρα αυτή θα είναι η νέα μορφή τους .

Μετά τα καρότα της περασμένης εβδομάδας, συνεχίζουμε να αναφερόμαστε σε  θέματα αναδρομικά.  Έτσι σήμερα θα μιλήσουμε , όπως είχα υποσχεθεί για τις  πατάτες του Ομαλού.

Σε αυτό το προϊόν ,  όλα αυτά τα χρόνια που το δουλεύουμε, έχω  αναφερθεί άπειρες φορές .   Εντάξει, άπειρες  είναι υπερβολή αλλά έχω γράψει σχετικά τόσες φορές που οι παλαιότεροι αναγνώστες μου και πελάτες  προφανώς απαυδούν που αναφέρομαι ακόμη μια φορά.

Η ιστορία τους όμως έχει ενδιαφέρων  και ίσως και ο αρχαιότερος εδώ μέσα , να βρεί κάτι που του είχε διαφύγει  στις περασμένες μου περιγραφές.

Αρχικά να δούμε τι είναι ο Ομαλός.   Ο Ομαλός είναι ένα οροπέδιο στην νότια πλευρά των λευκών Ορέων στον νομό Χανίων και  βρίσκεται στα  1100 μέτρα υψόμετρο.

Έχει δύο εισόδους  . Τον «σελινιώτικο  πόρο» στα δυτικά  και τον «Λακκιώτικο πόρο» στα βόρεια.    Επίσης στην τοποθεσία «ξυλόσκαλο»  του οροπεδίου είναι η είσοδος του  φαραγγιού της Σαμαριάς.

Απέναντι από το Ξυλόσκαλο βρίσκεται ο επιβλητικός και συνάμα τρομακτικός  Βράχος  «Γκιγκιλος»  με υψόμετρο 2080. Ο μύθος λέει ότι εκεί είχε τον θρόνο του ο Διας  (Κρητογένης) πριν μετακομίσει στον Όλυμπο.    Πιστεύεται ότι  μεταξύ του Γκίγκιλου και των γύρω κορφών ο Διας πραγματοποιούσε αρματοδρομίες.  Επίσης θρυλείται ότι σε μια σπηλιά του Γκιγκιλου το «Δαιμονοσπήλιο»  είναι το άντρο και το βασίλειο των δαιμόνων.  

Ιστορικά το οροπέδιο λόγω της μορφολογίας του αποτέλεσε άντρο  αντίστασης  στους διάφορους  κατακτητές  που πέρασαν από την Κρήτη. Έτσι εκεί είχε λημέρι  την περίοδο της τουρκοκρατίας ο καπεταν Φόβος  και ο Χατζημιχάλης  Γιάνναρης.   Ενώ στα ορεινά του Ομαλού έδρευαν και οι αντάρτες κατά την διάρκεια της κατοχής .

Αυτή ήταν και  η περίοδος  που ξεκίνησε η ιστορία της πατάτας για την οποία αναφερόμαστε.  Οι Γερμανοί ερχόμενοι στην Κρήτη το καλοκαίρι του 1941, ανακάλυψαν ότι οι συνθήκες του οροπεδίου ήταν ιδανικές για την παραγωγή καλοκαιρινής πατάτας.  Το πρόβλημα όμως ήταν ότι δεν υπήρχε δρόμος αμαξωτός (που να μπορεί να πάει αυτοκίνητο)  μέχρι τον Ομαλό.  Έτσι ανέβασαν μέχρι τους Λάκκους  που ήταν τελευταίο χωρίο που πήγαινε ο δρόμος   γεωργικούς ελκυστήρες.  (τρακτέρ) Εκεί τους αποσυναρμολόγησαν, επιστράτευσαν  βιαίως   κατοίκους  και τους ανάγκασαν  να κουβαλήσουν στην πλάτη τους ή με τα ζώα τους  τα εξαρτήματα των ελκυστήρων   μέχρι τον Ομαλό.    Τα συναρμολόγησαν  στον τόπο παραγωγής και τελικά καλλιέργησαν τον πατατόσπορο που είχαν φέρει από την Γερμανία.

Δεδομένου ότι δεν διατηρούσαν στο οροπέδιο  πολύ στρατό από τις παραγωγές αυτές κατάφεραν και  τράφηκαν και πάρα πολλοί αντάρτες που κατέδραμαν  τα βράδια στα χωράφια.

Φεύγοντας οι Γερμανοί , οι ντόπιοι κράτησαν σπόρο που συνέχισαν  να τον καλλιεργούν . Οι παππούδες τον μετέφεραν στα παιδιά , τα παιδιά στα εγγόνια  και πλέον έχουν παραλάβει και τα δισέγγονα. Έχει προσαρμοστεί απόλυτα στον τόπο και πλέον αποτελεί ντόπια ποικιλία.  

Οι  περισσότερες ποικιλίες  πατάτας , όταν κρατήσεις πάνω από 2-3 καλλιεργητικές  περιόδους  κονδύλους ώστε να τους καλλιεργήσεις ,  αρχίζουν και παρακμάζουν  μειώνοντας υπερβολικά την παραγωγή τους.  Αυτό  που απαιτείται είναι η επανα δημιουργία  μητρικού σπόρου ώστε να επανέλθει η παραγωγή στα κανονικά επίπεδα .  Αυτή η πατάτα δεν παρουσιάζει αυτό το φαινόμενο.  Έτσι οι κάτοχοι του σπόρου μπορούν να την χρησιμοποιήσουν για σπορά άπειρες φορές.

Η καλλιέργειά της παρόλο  που λαμβάνει χώρα το καλοκαίρι είναι άνυδρη δηλαδή δεν ποτίζεται.  Τις ανάγκες τις σε νερό τις καλύπτει από την άναδοση  (εδαφική υγρασία που είναι υψηλά λόγω του χιονιού), την ατμοσφαιρική υγρασία  και κάποιες καλοκαιρινές βροχές που κάνει στον Ομαλό. Ως αποτέλεσμα είναι κόνδυλοι με πολλά στερεά και υπερβολικό άμυλο. Η περιεκτικότητα είναι σε τέτοια βαθμό που ενίοτε οι κρύσταλλοι του αμύλου είναι εμφανείς.

‘Η εξόρυξη και η συγκομιδή γίνεται τον Οκτώβριο και κατόπιν αποθηκεύονται στα παλιά πέτρινα  καταλύματα των βοσκών της περιοχής. Αυτά τα οικήματα σε άλλα μέρη της Κρήτης αναφέρονται και ως «Μιτάτα».  Τα πέτρινα αυτά οικήματα, προστατεύουν την παραγωγή   από τις υψηλές θερμοκρασίες του Οκτώβριου, αλλά από τις χαμηλές  των χειμωνιάτικων μηνών.    Η προστασία από τις ακραίες θερμοκρασίες οφείλεται στις θερμομονωτικές ιδιότητες της πέτρας αλλά και της αρχιτεκτονικής  της κατασκευής. 

Τα τελευταία χρόνια με την υπέρμετρη ανάπτυξη του τουρισμού, αυτά τα σπιτάκια μετατρέπονται σε ενοικιαζόμενα ή εξοχικά με αποτέλεσμα να αρχίσει να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός τρόπος συντήρησης.

Αλλοίωση  υπάρχει πλέον και στα χαρακτηριστικά της πατάτας καθώς  εκτός αυτής της ποικιλίας , καλλιεργούνται και άλλες  με αποτέλεσμα η ακούσια διασταύρωση να    προσφέρει άλλο του αναμενόμενου αποτελέσματος.  Έτσι ανάμεσα στις άσπρες και στρόγγυλες πατάτες που χαρακτηρίζουν την ομαλιώτικη      μπορεί να βρεθεί και καμμιά κίτρινη και μακρουλή.   Βέβαια εμείς εφιστούμε την προσοχή των συνεργατών μας στην διαλογή ώστε να έχουμε τα χαρακτηριστικά που θέλουμε στις πατάτες μας   αλλά και στην  επιλογή  κονδύλων  για πατατόσπορο ώστε να συντηρηθεί η παραδοσιακή ποικιλία.

Ιδανική για βραστή , φούρνου, πουρέ.  Τηγανιτή είναι νόστιμη αλλά δεν ροδίζει. Αν δεν το ξέρουμε μπορεί να την κάψουμε  στην αναμονή του ροδίσματος.

Αυτά τα ολίγα για τις πατάτες του Ομαλού.  Τα λοιπά στις επόμενες επικοινωνίες.

Κωστής Κρεμμύδας